Dolegliwości bólowe bywają pierwszym zauważalnym objawem choroby nowotworowej. Przykre doznania i fizyczne cierpienie szybko pobudzają czujność – zwłaszcza, jeśli są w jakiś sposób niepokojące lub nietypowe dla danej osoby. Takiego bólu nie wolno bagatelizować, ponieważ może on być ostrzeżeniem, że w naszym organizmie „coś jest nie tak”. Z drugiej jednak strony warto zachować spokój i nie wpadać w panikę.
Oto trzy pytania, które ułatwią analizę sytuacji i pomogą w podjęciu odpowiednich kroków:
Należy zastanowić się, czy ból – w podobnej lokalizacji, o zbliżonym nasileniu – pojawiał się już w przeszłości. To pierwszy (lub kolejny) epizod krótko trwających dolegliwości czy może ból, który towarzyszy nam już od dłuższego czasu? Jeśli trwa ponad 3 miesiące, nazwiemy go bólem przewlekłym. Obecność tego rodzaju bólu powinna skłonić nas do wizyty u lekarza pierwszego kontaktu. Przykładowo – przewlekły ból brzucha może być manifestacją raka jelita grubego lub wrzodziejącego zapalenia jelita grubego albo po prostu objawem silnego stresu. Zawsze trzeba zwracać uwagę na symptomy towarzyszące bólowi oraz sytuację, w jakiej dolegliwości się pojawiły (bądź pojawiają). W celu postawienia właściwego rozpoznania lekarz zbiera obszerny wywiad oraz zleca niezbędne badania. Pamiętajmy, aby nie nastawiać się na konkretną diagnozę przed wizytą u specjalisty, ponieważ różne choroby i zaburzenia – zarówno błahe, jak i poważne – mogą dawać pozornie podobne objawy.
W przypadku bólu, który pojawił się po raz pierwszy, warto pomyśleć nad jego potencjalnym podłożem. Może jesteśmy w stanie powiązać ból z przebytym niedawno urazem lub zabiegiem? Wskazanie prawdopodobnej przyczyny dolegliwości jest istotne, ponieważ przyspieszy ewentualny proces diagnostyczny.
Jeżeli ból jest uciążliwy, powtarza się po raz kolejny lub nie ustępuje po przyjęciu leku przeciwbólowego dostępnego bez recepty (np. zawierającego paracetamol) – wskazany jest kontakt z lekarzem. Gdy ból pojawił się nagle i jest nie do wytrzymania, możemy udać się od razu na szpitalny oddział ratunkowy lub wezwać karetkę.
Dolegliwości bólowe zazwyczaj ocenia się za pomocą dziesięciostopniowej skali, gdzie 0 oznacza brak bólu, a 10 – niewyobrażalnie duży ból. Stosowanie tej metody ułatwia monitorowanie skuteczności leczenia szpitalnego, jednak w domu zacznijmy od przyporządkowania przykrym doznaniom bólowym jednego ze słów: słabe / średnie / silne / bardzo silne.
W zależności od nasilenia bólu, według własnej oceny, możemy np.: zastosować domowe sposoby walki z bólem (relaksacja, ciepłe lub zimne okłady), przyjąć preparat przeciwbólowy z domowej apteczki (najlepiej taki, który braliśmy już wcześniej i okazał się skuteczny), umówić się na wizytę do lekarza rodzinnego lub skontaktować się ze specjalistą w trybie pilnym. Jeśli natężenie bólu narasta bardzo szybko i gwałtownie – nie warto zwlekać!
Odpowiedź na to pytanie powinna uwzględniać cechy szczególne danego bólu. Taki opis jest wyjątkowo przydatny dla lekarza, ponieważ usprawnia wykluczenie niektórych schorzeń z kręgu potencjalnych przyczyn lub naprowadza na konkretną diagnozę. W jaki sposób możemy określić ból? Przede wszystkim chodzi o wyrazy, które pozwolą komuś innemu wyobrazić sobie, jak nas boli. Przykłady bólu: gniotący, piekący, kłujący, rozdzierający, ściskający. Inne istotne informacje dotyczące bólu to np. jego lokalizacja oraz promieniowanie do różnych okolic ciała.
„Zobrazowanie bólu” jest pomocne również dla samego pacjenta. Skojarzenie zestawu specyficznych symptomów ze znanym schematem (np. silny i piekący ból za mostkiem, promieniujący do żuchwy i lewego barku, jako objaw zawału serca) ułatwi podjęcie decyzji o skorzystaniu z pomocy medycznej.
Gdy pojawia się ból – najważniejsze są opanowanie i czujność. Opłaca się poświęcić chwilę na spokojną analizę problemu, która przybliży nas do podjęcia racjonalnych decyzji. Nie chodzi o samodzielne postawienie diagnozy, lecz o podsumowanie najważniejszych faktów. Jeżeli dojdziemy do wniosku, że dana sytuacja wymaga konsultacji z lekarzem – nie wahajmy się ani chwili.