Wraz z poważną chorobą często przychodzą uciążliwe dolegliwości. Większość pacjentów onkologicznych w którymś momencie zmagania się z nowotworem doświadcza bólu. Jego natężenie zależy od konkretnej sytuacji, rodzaju nowotworu, zastosowanego leczenia i wielu dodatkowych czynników. Przykrym odczuciom towarzyszy mnóstwo pytań i wątpliwości. Jak poradzić sobie z bólem? Co zrobić, aby ból zniknął całkowicie? Zdarza się jednak, że pacjenci zadają sobie odmienne pytanie – czy walka z bólem nowotworowym ma w ogóle jakiś sens?
Nieustanne cierpienie wywołane nieleczonym bólem powoduje u pacjenta niechęć do podejmowania różnych czynności, w tym – do aktywności związanych z terapią przeciwnowotworową (np. zaniechanie przyjmowania chemioterapii, po której doznania bólowe nasilają się). Chory zamyka się w sobie, stopniowo pogarsza się jego samopoczucie, pojawia się także lęk o przyszłość.
Największe szanse na sukces i przezwyciężenie nowotworu ma osoba zmotywowana, z pozytywnym nastawieniem do przebiegu leczenia. Osiągnięcie takiego stanu jest niemożliwe, jeśli pacjent stale męczy się z powodu bólu przewlekłego lub czuje się zagrożony atakami bólu ostrego. Efektywne leczenie przeciwbólowe przede wszystkim daje osobie chorej fizyczną i psychiczną siłę do walki oraz niesie nadzieję na poprawę zdrowia.
Życzliwość ze strony rodziny i przyjaciół jest dla pacjenta onkologicznego bezcenna. Proces leczenia nowotworu wiąże się ze stresem. Terapia nierzadko opiera się na procedurach inwazyjnych, wymusza ciągłe wizyty w szpitalu i branie dużych ilości leków. Niektóre działania wymagają poświęceń – zarówno ze strony pacjenta, jak i jego najbliższych (np. cotygodniowe zawożenie chorego do placówki medycznej oddalonej o wiele kilometrów). Świadomość zaakceptowania przez osoby bliskie trudnej sytuacji pomaga choremu w podjęciu decyzji o rozpoczęciu lub kontynuacji leczenia przeciwnowotworowego i przeciwbólowego, a także podnosi poziom motywacji.
Szczere rozmowy z przyjaciółmi i członkami rodziny są nie mniej ważne, niż profesjonalne wsparcie oferowane przez psychologa. Również personel medyczny powinien zawsze wykazywać zrozumienie i empatię wobec chorego.
Analiza aktów prawnych poruszających tematykę przywilejów pacjenta oraz obowiązków lekarza, pozwala na wysnucie istotnych wniosków. Po pierwsze – w naszym kraju każdy pacjent posiada ustawowo zapewnione prawo do leczenia bólu. Zespół medyczny zajmujący się chorym zobligowany jest do oszacowania stopnia nasilenia dolegliwości i kontrolowania skuteczności prowadzonej terapii przeciwbólowej. Tego typu zapisy wskazują na bezwzględną konieczność dostosowania leczenia do poziomu natężenia bólu u pacjenta.
Po drugie – postępowanie lekarza musi bazować na aktualnej wiedzy z zakresu medycyny, co także ma swoje implikacje w terapii bólu u pacjentów chorych na nowotwór. Obowiązujące zalecenia i wytyczne opisują wiele efektywnych metod leczenia przeciwbólowego u pacjentów onkologicznych i podkreślają pozytywne następstwa ich wykorzystywania. Należy również podkreślić, że etyczne wykonywanie zawodu lekarza bezpośrednio wiąże się z poszanowaniem godności pacjenta i dążeniem do ograniczenia zbędnego cierpienia u osoby chorej.
Udzielanie wyczerpujących i zrozumiałych informacji na temat procedur medycznych lub wprowadzanych do terapii leków to jedno z zadań lekarza. Pacjent powinien poznać charakterystykę danej metody walki z bólem wraz z jej zaletami i wadami, a także uzyskać odpowiedzi na zadane pytania. W razie dalszych wątpliwości można poprosić lekarza o odesłanie do dodatkowych źródeł wiedzy, np. specjalnych poradników. Pamiętajmy, że dobra komunikacja buduje zaufanie.
Ponadto warto wymagać od lekarza: znajomości i respektowania regulacji prawnych przedstawionych powyżej, pełnego zaangażowania w proces leczenia bólu oraz gotowości do skonsultowania się z innym specjalistą (w razie potrzeby).
Bierne czekanie na poprawę samopoczucia na pewno nie przyniesie pomyślnych rezultatów. Wręcz przeciwnie – tolerowanie obecności bólu zaszkodzi pacjentowi i znacznie utrudni leczenie choroby podstawowej. Liczne narzędzia i techniki (medyczne, psychologiczne i inne) umożliwiają naprawdę skuteczną, wielowymiarową terapię przeciwbólową u pacjentów onkologicznych – zdecydowanie opłaca się z tego korzystać.